Column Anders Kijken

Sociale Innovatie

Onze missie is om de transitie naar een duurzame en gezonde samenleving te versnellen door samen met onze deelnemers te werken aan urgente thema’s zoals energietransitie, water en klimaat en circulariteit. Ook human capital, digitalisering en industrialisering en vernieuwde samenwerking hebben onze aandacht.

Dat lijkt een compleet plaatje, maar is geenszins de som der delen. Door met oogkleppen op de wereld vanuit één begripsveld te benaderen verliezen we onze omgeving uit het oog. We zien niet waar andere partijen of zelfs onze eigen collega’s mee bezig zijn. En dat, terwijl thema’s als energietransitie, circulariteit en water en klimaat alles met elkaar te maken hebben. Met een eenzijdige benadering worden transitiethema’s containerbegrippen die op zichzelf weinig concrete waarde hebben.

Maar we zijn niet alleen. Bij vrijwel alle denkbare grote organisaties worden vraagstukken beleidsmatig veelal vanuit één perspectief belicht. Dit geldt voor kennisinstellingen, waterschappen, netbeheerders, corporaties en overheden. Namelijk, vanuit dát perspectief waar de betreffende werknemer, manager of portefeuillehouder zelf verantwoordelijk voor is en verantwoording over af moet leggen. Logisch, uitlegbaar en simpelweg de manier waarop wij gewend zijn te werken. Niets menselijks is ons vreemd. Kruisbestuiving tussen eenheden, bedrijfsonderdelen of sectorpartners is daarmee eerder uitzondering dan regel en bestaat vooral bij de gratie van toeval of van die ene visionair.

Deze enkelvoudige benadering verandert als we ‘beleid’ inruilen voor ‘product’. Een product moet voldoen aan vele eisen afkomstig vanuit verschillende disciplines en sectoren. Alles wordt netjes verantwoord in een productinformatiehandvat en klaar is Kees. Enig verschil met beleidsontwikkeling (detail maar niet leuk): de ontwikkeling van een product gebeurt veelal door één producent in een door de tijd gestandaardiseerd proces.

Wat gebeurt er als we leefgebieden als producten gaan beschouwen? Een eindresultaat met specifieke eigenschappen waarmee aantoonbaar wordt voldaan aan de eisen van die tijd. Zeg, een duurzaam bedrijventerrein of een wijk van de toekomst. Zo’n gebied moet voldoen aan eisen op het gebied van veiligheid, bereikbaarheid, energieverbruik, biodiversiteit, waterberging, hittestress en circulair materiaal gebruik. Het gebied moet bovenal een gezond en prettig sociaal leefklimaat ondersteunen. Goed, die gaan we maken! Maar hoe dan?

Bij gebiedsontwikkeling is sprake van een complex samenspel van belanghebbenden in een unieke ruimtelijke setting en binnen een almaar veranderende context van wetten, regels en voorschriften. Daarbij is er ook nog eens geen duidelijke eigenaar of opdrachtgever aan te wijzen. Wie is de klant en wie is de leverancier van dit product?

Iets zegt mij dat deze complexiteit maakt dat we er maar niet aan beginnen. Beleidsambtenaren trekken zich terug op hun eigen beleidsthema, corporaties richten zich op hun eigen bezit, de gemeente bemoeit zich vooral met de openbare ruimte en de bouwsector vindt zijn comfort in de nieuwbouw. Iedereen blij. In de tussentijd vieren we onze successen: ‘we hebben een wadi aangelegd!’, ‘er zijn 15 woningen verduurzaamd!’, ‘er is honderd meter fietspad aangelegd, gemaakt van gerecycled plastic’. Chapeau.

Laten we het avontuur aangaan. We leggen een gebied op tafel, buigen ons er gezamenlijk over en bedenken de juiste aanpak. We noemen het een praktijklab integrale gebiedsontwikkeling. Opdrachtgevers en opdrachtnemers samen aan de teken- en rekentafel, alle sectoren vertegenwoordigd. De prijs? Daar komen we wel uit. Het vergt in eerste instantie vertrouwen, dialoog en onderling begrip. En bovenal visie op de toekomst en de gedrevenheid het anders te doen.

Door Freek Kranen, Thema-pionier Energietransitie

Meer weten? Neem contact op

Gerelateerde projecten

Lees het laatste nieuws