Werkgroep lijn: Contracteisen

Opdrachtgevers (overheden) hebben een belangrijke aanjagende rol bij transities die direct ingrijpen op de fysieke omgeving. Het begint immers bij hoe en met welke vraag de overheid de markt benadert. Doordat er doorgaans maar beperkte samenwerking is tussen overheden onderling, maar iedereen toch de klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen moet behalen, heeft iedere overheid haar eigen beleid en aanpak en daardoor haar eigen manier van uitvragen. Er is geen sprake van uniformiteit en consistentie in dit beleid en deze aanpak.

Als marktpartij moet je bij iedere uitvraag weer goed beoordelen wat de vraag is, waar je het onderscheid kunt maken en hoe je de opdracht binnenhaalt. Dit werkt opportunistisch handelen in de hand en helpt bedrijven niet hun eigen beleid voor de langere termijn te vormen en uit te voeren (b.v. investeringsbeleid). Het gevolg is dat er tussen de verschillende marktpartijen gering onderscheid zit in aanbod (uniformiteit). Dit leidt tot veel van hetzelfde en soms zelfs tot middelmatigheid. Wat je als sector zou willen is dat juist opdrachtgevers uniformeren en marktpartijen niet.

Een uniforme en consistente handelingswijze door meerdere overheden draagt bij aan continuïteit. Door in het inkoopproces instrumenten in te bouwen die inschrijvers stimuleren om in te schrijven met emissievrij materieel, zal ervoor zorgen dat marktpartijen sneller investeren in emissievrij materieel.

Er moet een perspectief komen voor de langere termijn. Alleen dan zijn investeringen die nodig zijn om het materieelpark emissievrij te maken verantwoord. Dat vraagt om continuïteit in de vraag door opdrachtgevers naar emissievrij materieel. Deze continuïteit kunnen we bereiken door een gezamenlijke programmering van projecten te maken. Ook met andere overheden zoals gemeenten en waterschappen, in plaats van alleen de provincies in Noordoost Nederland.

De transitie naar een volledig emissievrije uitvoering van werken zal tijd kosten. Enerzijds is het van belang dat die transitie zo snel mogelijk plaatsvindt, anderzijds willen we ook niet dat minder investeringskrachtige marktpartijen hun bestaansrecht verliezen. Dit kan worden opgelost door een instrument te hanteren (en eventueel ontwikkelen) dat progressief is, vergelijkbaar met de CO2-prestatieladder. Noem het maar de ZEB-ladder. Hoe lager de uitstoot door de inschrijver, des te hoger komt de inschrijver op de ZEB-ladder (5 treden), des te groter het voordeel bij de aanbesteding. Op die manier worden geen partijen uitgesloten en kunnen ambitieuze investeringskrachtige bedrijven snel klimmen op deze ladder.

Op het moment dat emissievrij werken wordt beloond (b.v. door het hanteren van de ZEB-ladder of gelijkwaardig) zal dat ook invloed hebben op de mate waarin partijen bereid zijn om samen te werken (bijvoorbeeld door elkaars materieel in te zetten of gezamenlijk te investeren en exploiteren van EV bouwmaterieel), maar is er ook ruimte om te gaan innoveren in product en proces.

We kunnen al snel beginnen met het hanteren van bestaande instrumenten om emissievrij, zoals de Milieukostenindicator (MKI). Opdrachtgevers kunnen er nu al voor kiezen om onderdeel A4 (transport naar de gebruikslocatie) en A5 (installatie op de gebruikslocatie) apart uit te vragen en te beoordelen. Dat kan zowel als eis dan wel als selectiecriterium gelden.

De werkgroep contracteisen eindigt ook per 1 oktober 2022 en levert voor Noord-oost Nederland een handelingswijze op om op een uniforme en consistente handelingswijze te komen. Op 15 september vindt er een bijeenkomst plaats voor de deelnemende provincies en Rijkswaterstaat om deze handelingswijze invulling te geven.

Emissievrije Asfaltset

Het programma Emissievrije Asfaltset werkt in werkgroepen vanuit vier lijnen: techniek, exploitatie, funding en contracteisen. Van daaruit wordt samen met studenten van Saxion Hogeschool en Hogeschool Arnhem Nijmegengezocht naar de best passende oplossing voor zowel techniek, samenwerken en exploitatie. Maar de deelnemende organisaties onderzoeken ook wat er moet veranderen in aanbestedingen en contracten om emissievrij werken rendabel te laten zijn ten opzichte van de conventionele manier van werken.

Meer weten? Neem contact op