Op dinsdag 27 mei kwamen marktpartijen, woningcorporaties en overheden samen in het Stadslab Almelo voor een pitchsessie rondom integrale gebiedsontwikkeling. Vijf partijen namen het woord: Joosten Groep, Beltman Architecten, Bind, Energie Totaal Twente en Donker Groep. Elk met hun eigen visie, aanpak en voorbeelden uit de praktijk.
Het centrale thema was meervoudige waardecreatie. De deelnemers kregen de opdracht hun project te koppelen aan ten minste twee themakaarten uit het Actieprogramma Toekomstbestendig Bouwen van de Provincie Overijssel – waarin opgaven als klimaatadaptatie, circulariteit, biodiversiteit en energie met elkaar verbonden worden.
Een extra verrassing tijdens de sessie: een vakjury met Martin Huiskes (ArchitectenVOORMORGEN) en Hans Oude Avenhuis (Pioneering). Zij reflecteerden op de pitches stelde en stelde kritische vragen.
“Alles is met alles verbonden. Het is daarom belangrijk om de juiste keuzes te maken.” – Martin Huiskes
Joosten Groep: Regeneratief ecosysteem in steden
Sophie Pakvis en Joshua Nahafahik trapten af met een gedachte-experiment: wat gebeurt er als je je een stad zonder water en groen voorstelt? Via die verbeelding pleitten ze voor een regeneratief ecosysteem, waarin blauw en groen de hoofdrol spelen.
Een voorbeeld hiervan is het project DUO in Groningen, waar Joosten Groep een multifunctionele daktuin realiseerde met ruimte voor groen én water, diverse lokale flora en fauna, plekken om te recreëren en een regenwateropvang voor toiletspoeling.
Daarna kwamen ze met een voorbeeld vanuit een andere hoek, namelijk een energie- en warmteopslagsysteem gebouwd onder een kunstgrasveld. De zonnewarmte die op het veld terechtkomt tijdens warme dagen wordt in de zomer opgeslagen onder de grond, om vervolgens in de winter gedistribueerd te worden naar omliggende woon-, werk- en recreatieobjecten.
Beltman Architecten: De Kroon op Indië
Gert-Jan ten Hove nam ons mee in een van hun recente projecten, het Indië-terrein in Almelo – een voormalige industriële plek die getransformeerd wordt tot levendige stadswijk en tevens de plek waar het de pitchsessie die middag plaatsvond. Beltman Architecten mocht in samenwerking met Ter Steege een aantal industriële gebouwen op het terrein herbestemmen. Op dit moment wordt gewerkt aan de Koon op Indië; een terrein met 94 wooneenheden.
De themakaarten mobiliteit en sociale kwaliteit stonden hierbij centraal. Zo werd bij het ontwerp rekening gehouden met het huidige autogebruik, maar is er ook ruimte voor toekomstige vormen van deelmobiliteit. Daarnaast bevat het plan verschillende recreatieve voorzieningen.
Bind: Het bedrijven uitvoeringsprogramma
Willem Wijnen schetste hoe bedrijventerreinen, goed voor zo’n 30% van de Nederlandse werkgelegenheid, steeds belangrijker worden als plekken waar werken, ontmoeten, leren en recreëren samenkomen. Er ligt ontzettend veel potentie om deze terreinen verder om te vormen tot multifunctionele gebieden.
Een grote uitdaging ligt in de versnippering van eigendom en belangen. Door alle belangen op tafel te leggen en actief samen te werken, ontstaan plannen die zowel sociaal als ruimtelijk toekomstbestendig zijn. Hierdoor komt er tevens meer ruimte voor meervoudige waardecreatie op het terrein.
Als voorbeeld toonde Willem het bedrijventerrein Marssteden in Enschede, waarovoor Bind een BUP (Bedrijven uitvoeringsplan) heeft opgesteld. In het plan lag de focus op de thema’s leefbaarheid & sociale kwaliteit, klimaat & energie, en natuur & landschap.
Energie Totaal Twente: Slimme stappen in comfort, klimaat en leefbaarheid
William Evenhuis deelde een concreet voorbeeld van verduurzaming: het verbeteren van de leefbaarheid en energieprestaties van een appartementencomplex aan de Maasstraat in Almelo. Het complex had energielabel F en er was sprake van achterstallig onderhoud.
William legde uit hoe Energie Totaal Twente in slimme, doelgerichte stappen een plan opstelt om dit type complexen te verduurzamen. Door helder inzicht te creëren via data en onderzoek (zoals EPA), werd een realistisch plan opgesteld met draagvlak bij bewoners én de gemeente.
Donker Groep: Van beton en grijs naar bloeiend paradijs
Merlijn Hoenekamp van Donker Groep liet zien hoe de NL Terreinlabel-scan helpt bij het maken van integrale keuzes in de buitenruimte. De scan meet op zes aspecten om de integrale duurzaamheid van een terrein te bepalen, namelijk (1) ontwerp en materialisatie, (2) energie en klimaatbestendigheid, (3) relatie mens en omgeving, (4) bodem en water, (5) biodiversiteit en (6) borging.
Als voorbeeld toonde Merlijn het gebouw en omliggende terrein van Rabobank in Enschede, waarvoor Donker Groep de opdracht kreeg om het terrein te verduurzamen. In de beginsituatie in 2022 scoorde het terrein het terreinlabel E. De ambitie was om dit te verbeteren naar een label C. Om dit te realiseren, zorgde Donker Groep voor een ontwerp met meer diverse, inheemse beplanting, faunavoorziening, groene verharding van parkeergelegenheid (grasbetontegels) en een natuurdak.
Paneldiscussie: Hoe meet je waarde?
In de afsluitende discussie kwam een herkenbare uitdaging aan bod: hoe waardeer je wat niet altijd in euro’s uit te drukken is? Want wie betaalt, is lang niet altijd degene die direct profiteert. Door het maken van toekomstbestendige keuzes, kunnen anderen ook ervan profiteren. ‘Anderen’ in deze zin is niet alleen wij als mensen, maar heeft ook betrekking op de omgeving, dieren en de natuur. En dat heeft ook waarde.
Deze bredere kijk op waarde vraagt om een andere manier van denken: niet alleen kijken naar directe opbrengsten, maar ook naar langetermijneffecten en maatschappelijke meerwaarde. Het is lastig om deze impact tastbaar te maken, maar des te belangrijker om het toch te proberen – om het gesprek hierover op gang te brengen en bewuste keuzes te stimuleren.
Wil je aanhaken bij dit gesprek of heb je een voorbeeld dat gedeeld moet worden? Neem contact op met Pioneering – we helpen je graag verder.
