Op 28 juni 2024 vond het jaarlijkse Ruimtemakersfestival plaats op de Kleefse Waard in Arnhem, waar young professionals van de HAN University en hogeschool Saxion de eindresultaten van hun vraagstukken presenteerden. Deze vraagstukken waren onderdeel van de minor ‘Ruimtemakers van Pioneering’, waarin studenten innovatieve oplossingen ontwikkelden voor uitdagingen in onze ruimtelijke leefomgeving.
De dag werd geopend door Hans Hilbrands, directeur van Pioneering. In zijn introductie benadrukte hij de noodzaak van verandering in de manier waarop we omgaan met onze ruimte en het milieu. Hij spoorde de aanwezigen aan om creatief en innovatief te denken om de uitdagingen van vandaag en morgen aan te pakken.
Hierna nam Iwan van Bockhove, coördinator van het Mobility Innovation Center van HAN University, het woord. Hij vertelde over de locatie van het festival. De Kleefse Waard is het duurzaamste bedrijventerrein van Nederland waar volop duurzame energie-gerelateerde bedrijven zijn gevestigd. Tevens wordt hier de Cleantech Community (bedrijven in de energie- en milieutechnologie) gefaciliteerd.
Een verbeterde Uniforme Aanpak Duurzaam GWW
Deeltijdstudenten Fabian van Stralen, Matthijs Schutte, Luuk Molewijk en Jelle Ortse verdiepten zich tijdens het Ruimtemakers-semester in de Uniforme Aanpak Duurzaam GWW. De aanpak is opgesteld door het CROW en is bedoeld als houvast voor een succesvolle toepassing van duurzaamheid binnen infraprojecten, maar wordt momenteel nog niet vaak genoeg en met wisselend succes toegepast.
De studentengroep werd gevraagd om de huidige aanpak te verbeteren, zodat het voortaan door elke opdrachtgever uniform kan worden ingezet. Uniformiteit leidt tot meer eenduidigheid in de uitvraag, waardoor marktpartijen worden aangemoedigd om met duurzame en innovatieve oplossingen te komen. Dit versnelt de overgang naar circulaire oplossingen.
Na een uitgebreid onderzoek naar de inhoud van de aanpak en een enquête onder gebruikers deelden zij hun bevindingen en aanbevelingen voor een verbeterde aanpak. Hun oplossing richt zich op een 0-stap in de aanpak om duurzaamheid op organisatieniveau inzichtelijk te maken. Daarnaast moet de inzet van Systems Engineering en Value Engineering bijdragen aan succesvolle toepassing van de te nemen stappen en voorgestelde duurzaamheidsambities.
Fietsstraat Noordelijke Parallelweg in Arnhem
Joep Baas, Daan Muusz, Rob Mancuso, Dave Clasener en Laurens van Mierlo bogen zich over de inrichting van een nieuwe fietsstraat ter plaatse van de Noordelijke Parallelweg in Arnhem. De huidige situatie is een onoverzichtelijke eenrichtingsstraat waarbij de fietsstrook klem ligt tussen het wegvak en de parkeervakken. De nieuwe situatie moet veilig en hoogwaardig fietsverkeer mogelijk maken met meer ruimte voor groen en behoud van parkeervoorziening voor bewoners. In hun project heeft de projectgroep ingezet op intensieve participatie van bewoners en stakeholders om een acceptabel eindontwerp te kunnen produceren. Met meerdere bewonersavonden hebben zij waardevolle input opgehaald en twee ontwerpvarianten aangescherpt en doorgegeven aan de gemeente Arnhem voor het vervolg van het project.

Busbaan Arnhem – HAN University
Dirk Bouma, Lien van der kruis, Ieke Rutten en Anne van Straten hebben onderzoek gedaan naar nieuwe busverbindingen in Arnhem. Om invulling te geven aan de vraag is gebruik gemaakt van een sociaal ruimtelijke systeemanalyse op het gebied van huidig en toekomstig Arnhem, infrastructuur, wonen, OV-verbindingen en groen en landschap. Op basis van het onderzoek zijn vier scenario’s tot stand gekomen. De twee scenario’s met de meeste waarde voor Arnhemmers hebben zij verder toegelicht in hun presentatie.
Het eerste scenario behandelde de busverbinding van Noordoost-Arnhem. Deze route loopt in tegenstelling tot alle huidige routes niet via Arnhem centraal. Het hoofddoel van deze route is de verbinding van wijken die momenteel achterlopen op gezondheid. Deze route maakt het mogelijk voor bewoners van deze wijken om zich gemakkelijker en goedkoop te verplaatsen naar andere gebieden in de stad. De hublocatie wordt ingericht als verblijf- en ontmoetingsplaats.
Het tweede scenario richtte zicht op Arnhem-Zuid en de herinrichting van de buitenruimte rondom een nieuwe busroute met kansen voor sport- en speelvoorzieningen, fiets- en wandelpaden en meer ruimte voor groen en schaduw.
Noord-Zuidlijn Arnhem – Hogeschool Saxion
De groep mOVe Arnhem, bestaande uit Matthias ten Bolscher, Ward Bongers, Ricardo Hengstman, Joep de Kruijk, Mette Maas en Robin de Rooij presenteerden hun bevindingen op de kwestie van het behoud van mobiliteit in de stad Arnhem nu en in de toekomst. Door de bouw van 16.000 extra woningen tot 2040 zal het aantal reizigers en daarmee de druk op het verkeer alleen maar toenemen in de komende jaren. De studenten onderzochten hoe de mobiliteit in de stad behouden kan worden en het autoverkeer zoveel mogelijk kan worden beperkt.
De studenten zochten een oplossing in een tramverbinding; de ‘Noord-Zuidlijn’ van Arnhem. Trams hebben een hoge capaciteit en rijden met een hoge frequentie, daarmee kunnen ze heel veel auto’s vervangen, wat leidt tot een grote winst op het gebied van duurzaamheid. Tevens bieden trams een hogere kwaliteit en meer comfort dan bussen. De haltes moeten verschillende belangrijke bestemmingen met elkaar verbinden en de overstap van verschillende vervoersmiddelen mogelijk maken.
Gevecht om de ruimte (Atlas van Twente) – Saxion
Vijf studenten van de opleiding Urban Studies aan het Saxion: Ruben Berning, Marlies Evers, Jesse Hagen, Wieger Hilhorst en Bosse Kroeze richtten hun onderzoek op ruimtedruk en grondmobiliteit in de vier gemeentes van de regio Noordoost-Twente. Met de toepasselijke titel ‘Gevecht om de Ruimte’ startten zij hun presentatie. De studenten werkten het afgelopen half jaar aan het in kaart brengen van het ruimtegebruik, het opstellen van scenario’s en het scoren van thema’s aan de hand van deze scenario’s en toepassingen.
Tijdens de presentatie kregen de bezoekers ook de kans om hun eigen invulling van Noordoost-Twente te maken met behulp van een invulbare poster gemaakt door de studenten. Deze poster is ook aangereikt aan de provincie Overijssel om hen te helpen bij het stimuleren van burgerparticipatie. Aan de hand van de poster kan de provincie in gesprek gaan met betrokkenen uit het gebied over de ruimtedruk.

Energieopslag Kampen
Studentengroep Daan van der Veen, Job Wijnen en Wieger Nahuis hielden zich bezig met de energievoorziening voor een toekomstbestendige wijk in Kampen. Voor hun onderzoek beperkte de groep zich tot een pilot van 10 appartementen waarvoor de technische en financiële aspecten al eerder zijn uitgewerkt. De groep focuste op de organisatorische rolverdeling van de stakeholders en de bijbehorende verantwoordelijkheden.
In hun presentatie legde de studenten uit dat door de nieuwe energiewet de positie van de consument wordt versterkt. Dit maakt peer-to-peerhandel tussen kleinverbruikers en energiegemeenschappen mogelijk. Door deze verandering ontstaan er nieuwe stakeholders in het energiesysteem, zoals prosumers, energiegemeenschappen en Energie Service Companies.
Daarnaast lichtten de studenten toe dat het gebruik van een innovatief energiesysteem ook vraagt om een levensstijlverandering van de consumenten, waarbij de nadruk komt te liggen op duurzame keuzes. Technische innovaties, zoals smart home systemen en energie-efficiëntietechnologieën, kunnen consumenten helpen bij die transitie. Toch zal het succes van de implementatie van het energiesysteem afhangen van de steun van bewoners.
Energiepuzzel Lopik
Jasper Beenen, Niels van den Wildenberg, Lars van Dee en Niek Joosten gingen tijdens het Ruimtemakers-semester aan de slag met het vraagstuk ‘Energiepuzzel de Copen te Lopik’, waarbij zij onderzochten hoe het industrieterrein de Copen in 2030 kan worden voorzien van schone energie. Momenteel staan er drie windturbines op het terrein, die aan vervanging toe zijn. De studenten kregen de opdracht om een kloppende business case te maken voor de inzet van windturbines en zonnepanelen op het terrein. De studentengroep kwam uiteindelijk uit op twee scenario’s. In scenario 1 worden de drie turbines van 150m tiphoogte vervangen. In scenario 2 worden de huidige turbines vervangen door twee turbines van 180 meter tiphoogte. Beide scenario’s worden gecombineerd met een zonnepark.

Duurzaam Delfstofwinning Gouveneurspolder
Jahmae Janischka, Tom van Zanten, Tom Goedmakers en Thijs van Baaren hielden zich tijdens hun minor bezig met de duurzame winning van delfstoffen en herinrichting van de Gouveneurspolder aan de Waal bij Ochten. Voor de zandwinning hebben zij nagedacht over de fasering. Hiervoor hebben ze het gebied opgedeeld in 4 deelgebieden en de winning gevisualiseerd met faseringstekeningen.
Om bewonersparticipatie te stimuleren voor de definitieve herinrichting van het gebied heeft de groep een ‘serious game’ gemaakt met een twist op het klassieke Memory spel. Met AI-gegenereerde foto’s van nieuwe inrichting van het gebied stimuleert het spel op speelse wijze bewustwording en inzicht in de mogelijkheden voor de polder. Het eindresultaat is een totaalontwerp van de herinrichting met inbegrip van natuur, recreatie en historie.
Floating Futures
Het onderzoek van Wout van Nieuwburg, Steven Jagroep en Michiel van der Gaag richtte zich ook op de Gouveneurspolder. Hun onderzoek focusde zich op het hergebruik van de reststromen die vrijkomen bij de delfstoffenwinning en het bevorderen van flora en fauna in de toekomstige inrichting van de polder. Eén van de onderzochte oplossingen richt zich op Floating Futures, drijvende eilanden met tal van toepassingsmogelijkheden als natuur, landbouw en groene energie. Voor de bevordering van de biodiversiteit is onderzoek gedaan naar de habitattypen van zes specifieke diersoorten met speciale aandacht voor de herintroductie van de otter in het gebied. Het onderzoek laat zien dat met de juiste aanpassingen de otter kan floreren in de toekomstige inrichting zonder verstoring van de rest van het ecosysteem, hetgeen wijst op een gezonde ecologische structuur.
Aan het eind van het festival werden de jury- en publieksprijs uitgereikt. De groep ‘Fietsstraat Noordelijke Parralelweg’ won de publieksprijs. De juryprijs ging naar de groep ‘Atlas van Twente’ die vervolgens van de school een 9 ontving voor de uitvoering van hun opdracht.
Het Ruimtemakers Festival was een groot succes en toonde de creativiteit en innovatiekracht van de young professionals van HAN University en hogeschool Saxion. De gepresenteerde projecten gaven een veelbelovend inzicht in hoe we onze infrastructuur, leefomgeving, energievoorziening en delfstofwinning op een duurzame manier kunnen transformeren.
