Op vrijdag 16 mei vond de vierde masterclass Integrale Aanpak plaats. Professionals van gemeenten, netbeheerders en andere partners kwamen samen om dieper in te gaan op een steeds urgenter thema: de samenwerking rondom ondergrondse infrastructuur in de openbare ruimte. De maatschappelijke opgaven op het gebied van klimaat, energie, circulariteit en leefomgeving vragen om een andere manier van werken – sámen, integraal en met oog voor elkaars processen.
Grond’g in de praktijk – perspectief van de nutsbedrijven
Na een korte inleiding van Hans Boes namen Erik van der Scheer (Vitens) en Dajron Myers (Enexis) de deelnemers mee in het proces van Grond’g: een Twents samenwerkingsverband waarin netbeheerders en aannemers gezamenlijk regie voeren over het plannen en uitvoeren van werkzaamheden in de ondergrond.
Zij deelden hoe nutspartijen in beweging komen om uiteenlopende redenen: van het vervangen van verouderde leidingen tot uitbreiding van netwerken voor de energietransitie, of als reactie op gemeentelijke plannen voor de herinrichting van de openbare ruimte. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen opgaven waarin de nutsbedrijven een direct belang hebben – en dus actief meebewegen – en situaties waarin verleggingen niet noodzakelijk zijn vanuit hun eigen verantwoordelijkheid.
Een concreet voorbeeld werd gedeeld: wanneer een trottoir met onderliggende leidingen wordt vervangen door een groenstrook met bomen, moeten de nutsvoorzieningen worden verlegd. Die verlegging is in dat geval niet ‘noodzakelijk’ voor de nutsbedrijven zelf, maar volgt uit de keuze van de gemeente.
Een belangrijk aandachtspunt is het proces dat volgt wanneer een gemeente een definitief ontwerp (DO) indient bij Grond’g. In de praktijk wordt dit ontwerp weer als voorlopig ontwerp (VO) behandeld en volgt een uitgebreide toetsings- en afstemmingsronde. Dit traject kan lang duren, en soms moet het ontwerp zelfs volledig worden herzien. Dit leidt begrijpelijkerwijs tot frustratie bij zowel gemeenten als netbeheerders.
Tijdens de sessie werden oplossingsrichtingen besproken, waaronder:
- Vroegtijdig betrekken van nutsbedrijven bij planvorming en planologische processen
- Uniformere programmering en planvorming
- Beter benutten van de pré-Grond’g-fase
- Kritischer kijken naar de noodzaak van verleggingen
- Elkaar beter leren begrijpen door elkaars perspectieven te kennen
Hans Boes vatte de kern treffend samen: “Eén van de oorzaken is dat ons systeem geënt is op projecten. Daardoor zijn zaken niet afgestemd. Je krijgt steeds meer projecten met verschillende doelen. En dan loop je vast.”
Een strategische en uniforme aanpak – bijdrage van de Universiteit Twente
In het tweede deel van de masterclass presenteerde Robin de Graaf (Universiteit Twente) een suggestie voor vervolgstappen richting een meer strategische, uniforme aanpak van integrale gebiedsontwikkeling (zie presentatie). Daarbij werd ingezoomd op drie pijlers:
- Strategisch koersdocument assetmanagement voor de regio
Een document dat richting geeft aan de transities in Twente – op het gebied van energie, circulariteit, klimaatbestendigheid, biodiversiteit en water enz. - Een uniforme procesaanpak
Concreet en toepasbaar voor Twentse gemeenten, met standaardwerkwijzen die helpen om efficiënter samen te werken in de keten en ook aansluiten op de werkprocessen van de nutsbedrijven. - Organisatieontwikkeling
Aandacht voor nieuwe rollen, taken en vaardigheden die nodig zijn om de transities daadwerkelijk te ondersteunen.
De Universiteit Twente wil in dit proces een belangrijke rol gaan spelen. Dat betekent dat zij helpen richting te geven en ondersteunen bij deze thema’s en gaan toetsen aan de praktijk, met monitoring en analyse in projecten zoals Het Lang in Enschede, het Centrumplan in Losser en het Stationsplein in Enschede. Ook andere projecten zijn welkom om aan te sluiten. De opbrengsten – in de vorm van best practices en inzichten – worden gedeeld in een Community of Practice.
In de volgende masterclass wordt dit verder uitgewerkt tot een concreet voorstel.
Symposium ZoARG
Daarnaast wordt iedereen die meer wil leren over onderzoek, ontwikkeling en innovaties binnen de graafsector uitgenodigd om (kosteloos) deel te nemen het ZoARG Kick-off Symposium op de Universiteit Twente. Interessant voor zowel gemeenten, nutsbedrijven, maar ook ander partijen die betrokken zijn bij de inrichting, voorbereiding, realisatie en het beheer van de openbare ruimte.
- Datum: 19 juni 2025
- Locatie: Universiteit Twente, De Gallery
- Tijd:12:00 –17:30
- Aanmelden: vóór 5 juni via: https://forms.office.com/e/nmBqw5qVrT
